Reciprocal Tarrif (परस्पर कर)

अमेरिकेचे अध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांनी एप्रिल २ पासून भारतासह अनेक राष्ट्रांवर reciprocal tariffs लादण्याची योजना जाहीर केली आहे. ट्रम्प यांच्या मते, भारतासारख्या देशांनी स्वीकारलेल्या “unfair” व्यापार धोरणांना प्रत्युत्तर देण्यासाठी हा निर्णय घेतला जात आहे, कारण हे देश अमेरिकेवर “tremendously high tariffs” आकारतात.

अमेरिकन काँग्रेसला संबोधित करताना ट्रम्प यांनी विशेषतः नमूद केले की, भारत अमेरिकन वस्तूंवर १००% पेक्षा जास्त auto tariffs लादतो. याला प्रत्युत्तर म्हणून अमेरिका देखील reciprocal tariffs लावणार आहे, म्हणजेच भारत आणि इतर देशांनी लादलेल्या दरांशी जुळणारे कर दर आकारले जातील.

Reciprocal Tariffs म्हणजे काय?

Reciprocal tariffs हे त्या देशावर लादले जाणारे शुल्क असते, ज्याने आधी अमेरिकेवर तेवढ्याच प्रमाणात कर आकारला आहे. हे शुल्क संबंधित देशाकडून येणाऱ्या आयात मालावर आकारले जाते, एक प्रकारचा प्रतिशोध म्हणून. अमेरिकन-भारतीय व्यापाराच्या संदर्भात, जर भारत अमेरिकन गाड्यांवर १००% शुल्क आकारतो, तर अमेरिका देखील भारतीय गाड्यांवर १००% शुल्क लावेल.

१) Reciprocal Tarrif चे भारतावर होऊ शकणारे परिणाम (Adverse Effects of Reciprocal Tarrif on India):

a) भारतीय निर्यातदारांवर परिणाम:

  • अमेरिकेने भारतीय उत्पादनांवर जास्त शुल्क लादल्यास, भारतीय वस्तू (जसे की ऑटोमोबाईल्स, स्टील, अन्नप्रक्रिया उत्पादने, वस्त्र उद्योगातील वस्तू इ.) अमेरिकन बाजारात महाग होतील.
  • त्यामुळे भारतीय वस्तूंची अमेरिकन ग्राहकांमध्ये मागणी कमी होईल.
  • याचा थेट फटका लघु, मध्यम व मोठ्या निर्यात करणाऱ्या उद्योगांना बसेल आणि त्यांचे उत्पन्न घटेल.

b) उद्योगधंद्यांवर परिणाम:

  • भारतात विशेषतः निर्यातप्रधान उद्योगांसाठी अमेरिकन बाजार हा अत्यंत महत्त्वाचा आहे.
  • जे उद्योग केवळ अमेरिकेत निर्यात करतात, त्यांना ऑर्डर कमी मिळू लागतील आणि उत्पादन घटेल.
  • परिणामी कारखाने बंद पडण्याची शक्यता आणि अनेकांच्या नोकऱ्या जाण्याचा धोका.

c) कृषी व अन्नप्रक्रिया क्षेत्रावरील परिणाम:

  • भारतातून अमेरिका या देशात अनेक कृषी उत्पादने (मसाले, तांदूळ, साखर, प्रक्रिया केलेले अन्न) निर्यात होतात.
  • जास्त शुल्कांमुळे हे उत्पादने स्पर्धेत टिकणार नाहीत व शेतकऱ्यांनाही याचा फटका बसेल.

d) विदेशी गुंतवणुकीवर परिणाम:

  • जागतिक गुंतवणूकदार भारताच्या व्यापार धोरणाकडे सावधगिरीने पाहतील, कारण अमेरिकेसोबत व्यापार तणाव निर्माण झाल्यास गुंतवणुकीला धोका निर्माण होतो.

e) GDP व आर्थिक वृद्धीवर परिणाम:

  • निर्यात कमी झाल्याने भारताच्या GDP मध्ये घट होण्याची शक्यता.
  • अनेक उद्योगांतील उत्पादन आणि रोजगारात घट झाल्यास अर्थव्यवस्थेचा वेग कमी होईल.

२) Reciprocal Tarrif चे अमेरिकेवर होऊ शकणारे परिणाम (Adverse Effects of Reciprocal Tarrif on the USA):

a) भारतीय वस्तू महाग होणे:

  • भारतीय वस्त्र, औषधे, गहू, तांदूळ, स्टील, अल्युमिनियम यांसारख्या महत्त्वाच्या वस्तूंवर जास्त कर लावल्यास त्या अमेरिकन ग्राहकांना महागड्या पडतील.
  • परिणामी ग्राहक खर्चावर भार पडेल आणि महागाई वाढेल.

b) उद्योगांवरील प्रभाव:

  • अनेक अमेरिकी कंपन्या भारतीय कच्चा माल वापरून उत्पादन करतात. जसे की फार्मास्युटिकल कंपन्या भारतीय API (Active Pharmaceutical Ingredients) वापरतात.
  • जास्त शुल्कांमुळे या कंपन्यांचे खर्च वाढतील आणि त्याचा परिणाम शेवटी उत्पादन किमतींवर होईल.

c) रोजगार हानी:

  • ज्या अमेरिकी कंपन्या भारतात वस्तू विकतात किंवा भारतातून कच्चा माल आयात करतात त्यांना फटका बसेल.
  • उत्पादन कमी होऊ शकते आणि त्यानुसार नोकऱ्यांवर गंडांतर येईल.

d) निर्यात कमी होणे:

  • भारत देखील प्रत्युत्तरादाखल अमेरिकन वस्तूंवर शुल्क वाढवेल, ज्यामुळे अमेरिकन कंपन्यांची भारतातील विक्री कमी होईल.
  • विशेषतः ऑटोमोबाईल्स, तंत्रज्ञान, कृषी उत्पादने यांची निर्यात घटेल.

e) आंतरराष्ट्रीय प्रतिमेवर परिणाम:

  • व्यापार युद्धात उतरणाऱ्या अमेरिकेची प्रतिमा जागतिक व्यापारात एक “अविश्वसनीय भागीदार” अशी तयार होऊ शकते.
  • परिणामी, इतर देशही अमेरिका सोबत व्यापार करताना अधिक शंका घेतील.

f) जागतिक अर्थव्यवस्थेवर परिणाम:

  • भारत आणि अमेरिका हे दोन मोठे अर्थव्यवस्थेचे खेळाडू आहेत. दोघांत तणाव वाढल्यास जागतिक पुरवठा साखळी (Supply Chain) बिघडू शकते.
  • जागतिक बाजारात अस्थिरता येऊ शकते आणि गुंतवणूकदारांच्या भावना नकारात्मक होऊ शकतात.

विश्लेषणात्मक मत:

भारतासाठी धोका: भारतासाठी हा तणाव अधिक गंभीर असू शकतो कारण अमेरिकन बाजारावर मोठ्या प्रमाणावर अवलंबून असलेली निर्यातदार मंडळी, लघु व मध्यम उद्योग, कृषी उत्पादक यांना त्याचा फटका बसेल. भारतातील रोजगारावर दीर्घकालीन परिणाम होण्याची शक्यता आहे.

अमेरिकेसाठी धोका: अमेरिका ही मोठी अर्थव्यवस्था असल्याने थोडा काळ झेलू शकेल, परंतु ग्राहकांवर महागाईचा ताण, औषधे आणि तंत्रज्ञान क्षेत्रातील उत्पादन खर्चवाढ, आणि भारतासारख्या बाजारात व्यापार घट यामुळे दीर्घकालीन तोटा संभवतो.

जागतिक दृष्टिकोन: हा संघर्ष दीर्घकाल चालला, तर संपूर्ण जगात व्यापार साखळीवर परिणाम होईल आणि अनेक तृतीय देशांनाही फटका बसेल.

खाली संक्षिप्त सार आणि टेबल स्वरूपात तुलना दिली आहे, ज्यामुळे समजायला सोपे जाईल:


संक्षिप्त सारांश:

अमेरिकेने भारतावर reciprocal tariffs लादल्यास दोन्ही देशांना मोठ्या आर्थिक फटक्याला सामोरे जावे लागेल. भारताच्या निर्यातदारांना नुकसान होईल, उद्योगधंदे कमी चालतील आणि रोजगारावर परिणाम होईल. अमेरिकन ग्राहकांना भारतीय वस्तू महाग मिळतील, त्यांचा खर्च वाढेल आणि काही उद्योगांतील नोकऱ्यांवर गंडांतर येईल. व्यापार तणाव वाढून जागतिक अर्थव्यवस्थेलाही झळ पोहोचेल.


तक्ता: भारत आणि अमेरिका यांच्यावर reciprocal tariffs चे संभाव्य दुष्परिणाम

क्षेत्र/घटकभारतावर परिणामअमेरिकेवर परिणाम
निर्यातनिर्यात घट, मागणी कमीभारतात निर्यात कमी, विक्रीत घट
उद्योगधंदेउत्पादन घट, कारखाने बंद होण्याची शक्यताकच्चा माल महाग, उत्पादन खर्च वाढतो
रोजगारनिर्यातदार व उत्पादन क्षेत्रात नोकऱ्या कमीभारताशी संबंधित कंपन्यांत नोकऱ्या धोक्यात
ग्राहक खर्चकमी परिणाम, परंतु दीर्घकालीन झळभारतीय वस्तू महाग, महागाई वाढ
कृषी क्षेत्रअन्न निर्यात कमी, शेतकऱ्यांना फटकाकाही कृषी उत्पादने महाग
विदेशी गुंतवणूकगुंतवणूकदारांमध्ये अनिश्चितताव्यापार अस्थिरतेचा धोका
आंतरराष्ट्रीय प्रतिमाकमी विश्वासार्हता, पण तुलनेत कमी धोकाव्यापार युद्ध भडकवणाऱ्या देशाची प्रतिमा
जागतिक अर्थव्यवस्थाव्यापार तणावाने अप्रत्यक्ष फटकापुरवठा साखळी बिघडणे, अस्थिर गुंतवणूक

 

Leave a Comment

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Scroll to Top